Doğa kendi içinde birçok şifayı, faydayı ve mucizeyi barındırıyor. İnsanoğlu kirletmediği sürece doğada muhteşem bir denge söz konusu. Ama yine de doğal olan her şey sağlıklıdır ve zararsızdır diyemeyiz. Bunun yanında kimyasal yollarla elde edilen her şey için de zararlı ya da faydasız diyemeyiz. Böyle bir genelleme yapmak elbette yanlış olur. Günümüzde doğal ve organik kozmetik ve dermokozmetik ürünlere artan bir talep söz konusu.
Fakat yine de birçok kimyasal ürünün hem insan hem de çevre sağlığına zarar verdikleri anlaşılınca, insanlık tarihi boyunca doğadan elde edilip test edilmiş, güvenlik ve etkinliği tecrübeyle sabit olan birçok doğal ve organik kaynaklı ürün, cilt saç ve vücut bakımında daha fazla tercih edilmeye başladı.
Bu yönde artan talepten yararlanmak isteyen bazı kozmetik markaları, ürünlerinin doğal, organik, natural kozmetik ürünler olduğunu iddia etmeye ve vurgulamaya başladılar. Birçok marka bu konuda dürüst davransa da bazı markaların böyle bir unvanı hak etmedikleri halde kelime oyunları ile kendilerini doğal ya da organik markalar gibi göstermeye çalıştıkları bir gerçek.
Örneğin içerisinde çok az miktarda doğal kaynaklı hammadde kullanmış olan bir marka “Doğal içerikli cilt bakım kremi” gibi bir ibare ile tüketicileri yanıltabiliyor.
Ülkemizde kozmetik alanında en yetkili resmi kurum olan Sağlık Bakanlığı’na bağlı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu bu alandaki karmaşayı ortadan kaldırmak üzere, tüm dünyadaki normlara uygun bir kılavuz yayınlamış.
Bu kılavuz hangi özellikleri taşıyan kozmetik ürünlerin doğal ve organik kozmetik sayılabileceğini, hangi içeriklerin hangi oranlarda doğal kaynaklı kozmetik içeriği sayılabileceğini açık şekilde ortaya koyuyor.
Sizler de kullandığınız ürünlerdeki ibarelerin bu kılavuza uygun olduğunu denetleyebilir ve gerçeğe aykırı durumları gerekirse şikayet edebilirsiniz.
Amaç
MADDE 1 - (1) Kozmetik Yönetmeliği'nin 6 ncı maddesi gereğince piyasaya arz edilen bir kozmetik ürün, normal ve üretici tarafından öngörülebilen şartlar altında uygluandığında veya üretici tarafından sağlanan bilgiler dikkate alınarak önerilen önerilen kullanım şartlarına göre uygulandığında, insan sağlığı açısından füvenli olmalıdır. Kozmetik Yönetmeliği'nin 10 uncu maddesinde yer alan "Etiketlerde, ürünlerin satış için sergilenmesinde ve reklamlarında kullanılan metin, isimler, ticari marka, resim, figüratif desenler veya diğer şekiller, ürünlerin gerçekte sahip olmadıkları nitelikler varmış gibi kullanılamaz. Ayrıca, bu yönde imada bulunulamaz." ifadesi gereğince iş bu Kılavuz "organik" veya "doğal" ibareleri içren kozmetik ürünlerin kapsamasına, içeriklerine ve iddialarına ilişkin üreticilere yol göstermek amacıyla hazırlanmıştır.
Kapsam
MADDE 2 - (1) Bu Kılavuz, Kozmetik Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinde yer alan üretici tanımı vasfıyla piyasaya kozmetik ürün arz eden üreticiler için hazırlanmıştır.
Dayanak
MADDE 3 - (1) Bu Kılavuz; 23/05/2005 tarihli, 25823 sayılı Kozmetik Yönetmeliği'nin 6 ncı ve 10 uncu maddelerine istinaden hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 - (1) Bu Kılavuzda yer alan;
a) Doğal kozmetik bileşeni: Doğal kaynaklı hammaddelerden, doğal işleme yöntemlerine veya kriterlerine göre elde edilen kozmetik ürünlerin bileşimine giren maddeleri
b) Doğal kozmetik ürün: Bileşiminin en az yüzde 95'inin doğal içerikli olduğu, bununla birlikte bu içeriğin doğal olma gerekliliklerini sağladığını kanıtlayan ancak organik olmasının gerekmediği kozmetik ürünü, c) Doğal maddeler: Bitkisel, inorganik-mineral veya hayvansal kökenli (ölü omurgalılar hariç) ve bunların karışımları ve birbirleriyle "reaksiyon ürünleri"ni"
ç) Organik/ekolojik kozmetik bileşeni: Kozmetik ürün bileşimine giren organik tarım faaliyetleri esaslarına uygun olarak üretilmiş ham, yarı mamul veya mamul haldeki sertifikalı bileşeni,
d) Organik/ekolojik kozmetik ürün: Organik tarım faaliyetleri esaslarına uygun olarak üretilmiş ham maddeler kullanılarak, ham maddeden bitmiş ürüne kadar organik olma gerekliliklerini sağladığını kanıtlayan, ağırlıkça en az %95'i organik üretimle elde edilmiş organik/ekolojik kozmetik bileşenlerinden oluşan bitmiş kozmetik ürünü ifade eder.
Genel Esaslar
MADDE 5- (1) Doğal kozmetik ürünlerin bileşiminde, yalnızca doğal kaynaklı nadde veya karışımlar kullanılabilir. (Formülasyon yardımcı maddeler olan koruyucular ve doğal kaynaklı sentetik modifiye maddeler hariç.)
(2) Kozmetik ürünlerin bileşimine giren doğal maddelerin elde edilmesi aşamasında öncelikli olarak Tablo 1'de yer alan ekstraksiyon ajanları
Tablo 1. Doğal maddelerin elde edilmesi için kullanılan ekstraksiyon ajansları
Doğal maddelerin elde edilmesi için kullanılan ekstraksiyon ajansları
Bitkisel kökenli etanol (alkol)
Hayvansal yağlar ya da bitkisel kökenli yağlar
Hayvansal yağlardan ya da bitkisel kökenli yağlardan türetilmiş gliserin
Karbondioksit (süperkritik CO2)
Sud
Bal
3) Aleuritik asit, biyoteknolojik olarak üretilmiş ham maddeler; konkretler (veya çiçek özütleri ve mumlar); fitik asit; tohumlardan, tahıl filizleri, meyve ve alglerden elde edilen hammaddeler; ipek; tannik asit; sabunlaşmayan bitkiler (ve bunları işlemek için) örneğin karotenoidler (ksantofiller dahil) ve tokoferoller; ursolik asit ve lanolin gibi maddelerin eldesinde son teknoloji tarafından önerilen başka bir seçenek yoksa diğer ekstrasyon ajanları ve çözücüleri kullanılabilir.
a) Bu ekstraksiyon ajanları ve çözücüler kullanımlarından sonra tamamen veya en azından belli bir ölçüye kadar uzaklaştırılmalıdır.
b) Ekstraksiyon ajanları ve çözücülerin etkin olmayan konsantrasyonlarda (teknolojik olarak kalıntıları engellenemeyen) bitmiş kozmetik üründe bulunmlarına müsade edilmektedir.
c) Aromatik ve yapısında halojen içeren organik çözücüler ise kullanılmamalıdır.
(3) Doğal kozmetik üretimi için onaylanmış pH ayarlayıcı ve iyon değiştirici ajanlar olarak; pH değerine ve iyon değişimine ayarlamak için doğal ya da türetilmiş doğal asitlere ve bazlara ek olarak tercihen sodyum hidroksit veya potasyum hidroksit ve hidroklorik asit; başka bir seçenek yoksa inorganik asitler ve bazlar kullanılabilir.
(4) Doğal ve organik kozmetik ürünlerindeki organik bileşen yüzdesi hesaplanırken su ve mineraller hesaplamaya dahil edilmemelidir.
(5) Kozmetik ürünlerde kullanılan bitkisel, hayvansal veya mineral bileşenler, insan sağlığına zarar verecek kısımlar, safsızlıklar ve bulaşanları içermemelidir.
(6) Sentetik esanslarü antioksidanlarü sentetik yağlar (silikon yağları), etoksillenmiş ham maddeler, sentetik UV filterleri gibi maddelerin kullanılması önerilmemektedir.
(7) Sentetik doğala özdeş aroma/esans vb. maddeler doğal kabul edilmezler ve doğal iddiasıyla kullanılamazlar.
(8) Genetiği değiştirilmiş mikroorganizmalardan (GDO) elde edilen ürün bileşenleri kullanılmamalıdır.
(9) Aromatizanlar, parfümler ve vitaminlerin organik üretimle elde edilemediğinin kanıtlanması koşulu ile istisnasi olarak organik olmayan üretim kaynaklarından elde edilmesi mümkündür.
(10) Doğal veya organik bitmiş kozmetik ürünler, kozmetik ürün bileşenleri veya karışımları sterilizasyon amacıyla iyonize radyasyona (radyoaktif radyasyon, x-ışını radyasyonu) maruz kalmamalıdır.
(11) Sentetik esansiyel yağlar veya kimyasal olarak modifiye edilmiş doğal maddelerin parfümlerde ve aromatik bileşimlerde kullanılmaları önerilmemektedir.
(12) Bir taşıyıcı vasıtasıyla topikal olarak uygulanan kozmetik ürünlerin (ıslak mendil, havlu, ped vs) doğal veya organik iddialarını taşıyabilmesi için, taşıyıcı vasıtanın da doğal veya organik kaynaklı olması gerekir.
(13) Doğal veya organik kozmetik ürünlerin yer alabileceği ambalajların mümkün ise doğal kaynaklardan elde edilmiş olması tercih edilir. Halojenlenmiş plastiklerin ambalaj malzemesi olarak kullanımı önerilmez.
(14) Organik kozmetik ürün bileşenleri elde etmede kullanımı önerilen fiziksel işlemler; ekstraksiyon (ekstranksiyon ajanları; su, etanol, gliserin, bitkisel yağlar, ya da CO2 gibi doğal kaynaklı maddeler olmalıdır), öğütme, kurutme, distilasyon/buhar distilasyonu, süblümleştirme, sıkıştırma, adsorpsiyon işlemleri, dondurma, filtrasyon, eleme, santrifüj veultrasondur.
(15) Türevlendirme yoluyla oluşturulan doğal maddeler için izin verilen kimyasal reksiyonlar; hidroliz(sabunlaşma dahil), nötralizasyon, suyun elimine edilmesi ile kondensasyon, esterleşme, transesterifikasyon, hidrojenasyon, hidrojenoliz, dehidrojenasyon, glikozidasyon, fosforikasyon, sülfatasyon, açilasyon, amidasyon, oksidasyon (oksijen, ozon ve peroksitler ile) vepirolizdir.
MADDE 6- (1) Organik kozmetik ürün bileşiminde yer alabilen bazı maddelere ait özelliklere aşağıda yer verilmiştir.
a) Su: Organik kozmetik ürün üretiminde kullanılan su, içme suyu kalitesinde olmalıdır. Deiyonizasyon amacıyla iyon değiştiriciler, distilasyon, ozmoz, kaynatma ile sterilizasyon veya filtrasyon metotları (İyi İmalat Uygulamaları ilkeleri doğrultusunda) bu amaçla kullanılabilir. Üretim aşamasında kullanılacak suyun elde edilmesinde klorlama, ozonlama gibi kimyasal madde içeren metotlar veya iyonizce radyasyon ve elektrokimyasal uygulamalar gibi işlemlerin kullanılması tavsiye edilmemektedir.
b) Mineral maddeler: Yalnızca öğütme, yıkama, buharla temizleme, kurutma ya da mekanik yıkama gibi fiziksel işlemlerde elde edilen doğal mineraller organik kozmetik ürünlerde mineral madde olarak kullanılabilir
c) Koruyucular: Organik kozmatik ürünlerde koruyucu kullanımının kaçınılmaz olduğu hallerde limitler dahilinde kullanılabilecek koruyuculara Tablo 2'de yer verilmiştir. Alkol ve uçucu yağlar gibi bileşenlerin de koruyucu etkileri olduğun unutmayalım.
Tablo 2. Doğal ve organik ürünlerde kullanılabilecek doğala özdeş koruyucular.
*Adı geçen tozlar sodyum, potasyum, amonyum, etil amonyum, kalsiyum ve magnezyum katyonlarının tuzlarıdır (örn. Sodyum benzonat, potasyum sorbat).
ç) Emülgatörler ve sürfaktanlar(yüzey aktif maddeleri)
Organik kozmetik ürünlerin üretiminde kullanılan emülgatör ve sürfaktanların elde edilmesinde özellikle; sabit yağlar, uçucu yağlar, balmumu, fosfolipidler, lanolin, sakkaritler (mono, oligo, polisakkaritler), proteinler ve lipoproteinlerden; hidroliz, esterleştirme, transesterleştirme, hidrasyon (yalnızca yağ asitlerinin yağ alkollerine indirgenmesinde kullanılabilir) veglikolizasyon yöntemleri kullanılmalıdır. Kimyasal olarak işlem görmemiş doğal kaynaklı maddeler de emülgatör ve sürfaktan olarak kullanılabilir.
Doğala özdeş inorganik pigmentler ve mineraller:
Kozmetik ürünlerde kullanılan doğala özdeş inorganik pigmentler ve minerallerin listesi Tablo3'te belirtilmiştir.Tablo 3. Doğal kozmetik ürünlerde kullanılabilecek doğala özdeş inorganik pigmentler ve mineraller.
MADDE 7-(1) Ürün kategorisine göre kozmetik ürünlerin içermesi gereken minimum doğal ve organik bileşen % değerleri sırasıyla Tablo 4 ve 5'te yer almaktadır.
a) Doğal kozmetik ürünlerde su miktarı çıkarıldıktan sonra kalan bileşenlerin en az yüzde 95'inin doğal maddelerden meydana gelmesi gerekmektedir. Bu içeriğin doğal olma gerekliliklerini sağlaması yeterlidir, organik olması zorunlu değildir.
Tablo 4. Ürün kategorisine göre doğal kozmetik ürünlerin içermesi gereken minimum doğal bileşen % değerleri.
Tablo 5. Ürün kategorisine göre organik kozmetik ürünlerin içermesi gereken minimum organik bileşen % değerleri.
MADDE 8- (1) Tüketicilerin yanıltılmaması amacıyla kozmetik ürünlerin İçeriği, etkinliği, güvenliliği ve diğer özellikleri ile ilgili yanıltıcı tanıtım iddialarından kaçınılması gerekmektedir. Etiket üzerinde tüketiciyi yanıltacak şekilde ürünün sahip olmadığı özelliklere ait ifadelerin yer almaması gerekmektedir.
a) Ürünün adı "organik" ya da "doğal" ifadesi içeriyorsa ve ürün organik veya doğal ürün olmaözelliğitaşımıyorsa, ürününadında“organik” yada" doğal❞ibaresikullanılmamalıdır.
b)Kozmetik ürün bileşenlerinin Tablo 5'de belirtilen minimum değerlerin altında olması durumunda, kozmeti kürünün organik olduğuna dair iddia ve ibareler kullanılma malıdır.
c) Kozmetik ürünlerin etiket ve tanıtım materyallerinde ürünün "%100 doğal" veya "%100 organik" olduğunu belirten ifade ve görseller gerekli ve yeterli koşullar belgelerle sağlanmadıkça kullanılmamalıdır.
ç) Kozmetik ürünün, içindekiler listesinde hangi bileşenlerin organik olduğu belirtilmelidir.
d) Doğal kaynaklı kozmetik ürünlerin içerikleri nedeniyle raf ömrünün diğer kozmetik ürünlerden daha kısa olabileceği gibi ürüne özgü özellikler, ürünün hem tüketici tarafından hem de dağıtım zincirindeki takibi açısından meydana gelebilecek değişiklikler ve stabilitesine dair bilgilere ambalaj üzerinde yerverilmelidir.
e) Tüketiciyi bilgilendirmek amacıyla ürünün hangi koşullarda saklanacağına, açıldıktan sonra bozulmanın nasıl takip edileceğine ilişkin bilgiler ile ürünün güvenli bir şekilde kullanımının sağlanmasına yönelik uyarılara etikette/ambalajda yerverilmelidir.
MADDE 9- (1) Kozmetik ürünler için "organik" veya "doğal" beyanlarını, bunlara ilişkin görselleri veya ima eden ifade ve şekilleri; etiket, ambalaj, yazılı, sözlü, görsel vs. tanıtımlarda kullanabilmek için üreticilerin bu ifadelerin gerekliliklerini sağladıklarını kanıtlayan belgelere sahip olmaları gerekmektedir.
Yürürlük
MADDE 10- (1) Bu Kılavuz Kurum Başkanı Onayı ile yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 11- (1) Bu Kılavuz hükümlerini Kurum Başkanı yürütür.
DermoEczanem
TR − TL
